Gedragsbeïnvloeding door Wijkwerkers; manipulatie of gewoon doen?
De afgelopen tijd las ik twee boeken. De eerste is ‘De Ladder’ van Ben Tiggelaar over drie stappen om je eigen gedrag succesvol te veranderen. Zeer de moeite waard (bekijk vooral ook de tips). Het tweede boek is ‘Seks, humor en het beloofde land’. Dit boek gaat over 33 beïnvloedingstechnieken uit de reclame, een onderwerp dat mij al jaren fascineert. Dit gaat dus over hoe je het gedrag van anderen onbewust kunt beïnvloeden.
Zodra ik met derden over mijn fascinatie voor dit onderwerp spreek gaat de discussie als snel over manipulatie, een term waar je met geen mogelijkheid nog een positieve draai aan kunt geven. Dat nog los van het feit dat ander zich direct afvraagt of ik hem of haar zit manipuleren, wat echt maar zelden het geval is…….
Een positief gesprek over dit onderwerp is dan ook lastig heb ik ervaren. Terwijl kennis van beïnvloedingstechnieken heel waardevol kan zijn op iedere plek waar gedragsverandering gewenst is.
Nudging
Als de overheid technieken toepast die in de reclame al decennia lang gemeengoed zijn, noemen we het nudging. Wikipedia omschrijft nudging als volgt: “Nudging is een in 2008 beschreven, omstreden gedragspsychologische motivatietechniek waarbij mensen op een positieve manier worden gestimuleerd om zich op een door de overheid gewenste wijze te gedragen.” Het omstreden deel zit natuurlijk in dat laatste stuk, ‘op een door de overheid gewenste wijze’. Dat impliceert dat de overheid weet wat goed voor ons is. Maar wat als het nu niet de overheid is die dat bepaalt, maar de persoon zelf? Mag gedragsbeïnvloeding dan wel en zo ja, hoe kunnen we dat in het sociaal werk dan toepassen?
Gedragsbeïnvloeding in het sociaal werk
Met gedragspychologische motivatietechnieken kunnen we niet alleen stimuleren dat de ander iets doet wat wij graag willen (ons product kopen, op onze partij stemmen, etc.). De technieken kunnen ook toegepast worden om de ander te motiveren gedrag te vertonen dat hij of zij zelf graag wil. En daar wordt het volgens mij interessant, want dan kunnen deze motivatietechnieken bij gaan dragen aan de effectiviteit van ondersteuningstrajecten door wijkteams.
Stel, de bewoner die, bijv. via Welzijn op Recept, de hulp van het wijkteam heeft ingeroepen, wil echt graag gezonder leven. Alleen lukt het steeds maar niet. Uiteraard zet de sociaal werker alle beschikbare kennis en kunde in om deze bewoner te ondersteunen bij en te motiveren voor het veranderen van zijn of haar gedrag. Hoe mooi zou het nu zijn als hierbij nog extra technieken toe kunt passen om zo de kans van slagen te vergroten?
Beïnvloeding in de praktijk
Onbewuste beïnvloeding zit in kleine technieken, die bij elkaar een heel groot effect kunnen hebben. Denk daarbij aan:
- Het gebruik van de woorden omdat en want bij het bespreken van de gevolgen van het ongewenste gedrag. Omdat is namelijk veel overtuigender dan want. Je moet het maar net weten….
- De ‘deur in het gezicht’ Vraag iemand iets groots te gaan doen. Waarschijnlijk is het antwoord dat je krijgt nee. Vraag vervolgens, iets later in het gesprek, iemand iets kleins te gaan doen. Omdat veel mensen niet graag twee keer nee zeggen, is de kans groot dat je daar commitment op krijgt.
- Zet sociale bewijskracht bewust in; zoek voorbeelden van personen die lijken op de bewoner die je ondersteunt, maar die het gewenste gedrag al vertonen. Deel dit zo tussen neus en lippen door.
Doen?
Ik realiseer me heel goed dit een controversieel onderwerp is en bij veel wijkwerkers wellicht op weerstand zal stuiten. Dit mogelijk vanuit het gevoel dat beïnvloeding manipulatie is en dat dit de relatie met de bewoner in de weg staat. Alleen denk ik dat juist die bewoner extra geholpen kan zijn als we kennis over beïnvloedingstechnieken toe gaan passen in ons werk en inzetten om de betreffende persoon blijvend te motiveren het zelf gewenste gedrag te vertonen. Om op die manier de effectiviteit van ons werk vergroten.
Als je over dit onderwerp eens van gedachten wilt wisselen, hoor ik het graag! Stuur me een PB of een mail op patty@dewijkwerker.nl
En, o ja, reclame werkt. Ook bij mij en ook bij jou.
Tip: Kijk eens op de blogs en tips op www.consumpsy.nl of www.frankwatching.nl
Ruim 90% van de mensen aan wie gevraagd wordt of reclame werkt, antwoordt: “Ja, maar niet bij mij”